Historiek

  • Geboorte van Henri La Fontaine

    Henri La Fontaine (1854-1943) stamt uit de bourgeoisie en is een advocaat gespecialiseerd in internationaal recht. Vanuit deze discipline wil hij vrede brengen in de wereld door middel van Belgische en internationale verenigingen, ondermeer binnen het Internationaal Bureau voor de Vrede waar hij vanaf 1907 de voorzitter van is. In 1913 wordt hij voor zijn inzet beloond met de Nobelprijs voor de Vrede. Hij levert een belangrijke bijdrage aan de feministische strijd en staat in 1892 mee aan de wieg van de Belgische Liga voor Vrouwenrechten. Van bij de oprichting van de Belgische Werkliedenpartij wordt hij lid en in 1894 wordt hij een van eerste socialistische senatoren in België. Bibliografie is zijn passie. In 1895 richt hij samen met Paul Otlet het Office international de Bibliographie op.
  • Geboorte van Paul Otlet

    In 1895 richt Paul Otlet (1868-1944) samen met Henri La Fontaine het Institut international de bibliographie op. Al snel breidt hij zijn actieveld uit en verricht baanbrekend werk in uiteenlopende domeinen niet enkel in de bibliografie maar ook in de fotografie, de schemaleer, de encyclopedie of nog de documentatieleer (dematerialisering). Dit werk en zijn Traité de la documentation (1934) maken dat hij beschouwd wordt als de vader van de moderne documentatie. Innovatie boeide hem in zoverre dat hij al voor de Tweede Wereldoorlog de opkomst van het internet anticipeerde. Otlet was begeesterd door een ideaal van pacifisme. Tot het utopische toe werkt hij aan een ideale maatschappij die hij, ondermeer met de hulp van Le Corbusier, wilde vertalen in een mondiale stad.
  • Henri La Fontaine en Paul Otlet ontmoeten elkaar in de praktijk van Edmond Picard

    Paul Otlet is op dat ogenblik stagiair in het kabinet van de beroemde advocaat en letterkundige. Henri La Fontaine is een van zijn secretarissen. Zij werken samen aan de redactie van een compendium van rechtspraak "Les Pandectes belges" en ontdekken zo hun gemeenschappelijke belangstelling voor de bibliografie.
  • Publicatie van de eerste bibliografische werken

    "Sommaire périodique des revues de droit" (Paul Otlet) en "Essai de bibliographie de la paix (Henri La Fontaine)"
  • Office International de Bibliographie Sociologique

    Deze instelling wordt opgericht met de steun van de Belgische regering, onder auspiciën van de Société d'Etudes Sociales et Politiques en van het Institut des Sciences Sociales. Het doel is het verzamelen en klasseren van alle informatie, op alle dragers, met betrekking tot de sociale wetenschappen.
  • Oprichting van het Office international de bibliographie

    De eerste Internationale conferentie voor de Bibliografie heeft plaats te Brussel en beslist tot de oprichting van het Office international de bibliographie (OIB). Dat OIB wordt belast met het aanmaken van het Universele Bibliografisch Repertorium waarvoor Paul Otlet en Henri La Fontaine hun Universele Decimale Classificatie (UDC) zullen ontwikkelen.
  • Wereldtentoonstelling in Parijs

    De eerste volledige uitgave van de Universele Decimale Classificatie (UDC) wordt gepubliceerd in het Manuel du Répertoire bibliographique universel. De UDC is een universeel stelsel ontwikkeld door Paul Otlet en Henri La Fontaine in navolging van de decimale classificatie van de Amerikaanse bibliothecaris Melvil Dewey. Publicaties worden er geklasseerd door middel van een getal. Dit systeem werd verder verfijnd en toegepast in een groot aantal bibliotheken in de wereld.
  • Publicatie van de eerste volledige uitgave van de UDC

    De eerste volledige uitgave van de Universele Decimale Classificatie (UDC) wordt gepubliceerd in het Manuel du Répertoire bibliographique universel. De UDC is een universeel stelsel ontwikkeld door Paul Otlet en Henri La Fontaine in navolging van de decimale classificatie van de Amerikaanse bibliothecaris Melvil Dewey. Publicaties worden er geklasseerd door middel van een getal. Dit systeem werd verder verfijnd en toegepast in een groot aantal bibliotheken in de wereld.
  • Bouw van de badplaats Westende

    Paul Otlet stelt voor jachtgronden van de familie gelegen te Westende klaar te maken voor toeristische exploitatie. Samen met architect Octave Van Rysselberghe creëren zij een modelbadplaats geïnspireerd op de toen recente theorie van de tuinwijken. Deze belangstelling van Paul Otlet voor architectuur kan gezien worden als de voorbode van de latere plannen voor een Mondiale stad.
  • Ontwikkeling van het concept documentatie

    Vanuit de vaststelling dat kennis zich niet enkel in boeken bevindt verbreedt Paul Otlet zijn actieterrein naar andere informatiebronnen en hij wordt aldus de “vader” van de documentatie. Verschillende afdelingen worden tussen 1905 en 1910 binnen het Institut international de bibliographie opgericht ter concretisering van dit idee van een documentaire encyclopedie, ondermeer het Répertoire universel de documentation, het Institut international de photographie of nog het Musée international de la presse.
  • Uitvinding van de microfiche

    Paul Otlet en Robert Goldschmidt vinden de genormaliseerde microfiche uit om de documentatie te beheren. Met de microfiche kunnen boeken, dagbladen en tijdschriften gereproduceerd worden. Ze wordt in bibliotheken gebruikt.
  • Otlet beschrijft de draagbare telefoon

    In een brochure met als titel "Les aspects du livre" schrijft Paul Otlet: “In de toekomst zal telefonie draadloos worden net zoals telegrafie het al zonder doet. Dan – wie kan ons verbieden erin te geloven? - zullen wij een nieuwe transformatie van het boek meemaken ... Eenieder zal in zijn vestzak een klein hoorntje bij zich hebben. Hij zal het met een draai aan de knop afstemmen op de intensiteit van de golven van elke zender.”
  • Oprichting van het Office central des Associations internationales

    Paul Otlet en Henri La Fontaine richten het Office central des Associations internationales op in samenwerking met het Internationaal Instituut voor de Vrede. Deze van oorsprong private instelling wil onafhankelijk zijn van Naties en heeft als doel het pacifisme.
  • Wereldtentoonstelling van Brussel en oprichting van het Internationaal Museum

    In de marge van de Wereldtentoonstelling van Brussel en in het kader van het Wereldcongres van de Internationale Verenigingen wordt een tentoonstelling annex museum opgesteld waar elke internationale vereniging haar activiteiten kan voorstellen. Dit internationaal museum zal later verhuizen naar het Jubelpark: het wordt een verzameling van collecties ter illustratie van de wereld en de kennis.
  • Het plan voor een Mondiale stad

    Het idee van een Mondiale Stad, een internationaal kenniscentrum voor de vrede is al vroeg aanwezig bij Paul Otlet. Dit project onderging talrijke evoluties tot in de jaren dertig en Otlet deed een beroep op verschillende architecten waaronder Le Corbusier. De inplanting werd overwogen op diverse locaties waaronder Genève, Brussel en Antwerpen.
  • Oprichting van de Unie der Internationale Verenigingen

    Ter gelegenheid van het Wereldcongres van de Internationale Verenigingen wordt het Office central des Associations internationales omgedoopt tot Union des Associations internationales, Unie der Internationale Verenigingen. Na de Eerste Wereldoorlog zal deze instelling mee aan de wieg liggen van de Volkenbond. Zij is ook de eerste internationale vereniging van privaatrecht die officieel erkenning krijgt van een Staat, namelijk van België in 1919.
  • Oprichting van de Volkenbond

    Henri La Fontaine is de afgevaardigde van België op de Vredesconferentie van Versailles die een einde maakt aan de Eerste Wereldoorlog en overgaat tot de oprichting van de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties in 1945. Henri La Fontaine neemt deel aan de Assemblée van de Volkenbond van 1920 tot 1922. Hij vertegenwoordigt ook de Unie der Internationale Verenigingen tijdens de besprekingen over de oprichting van de Internationale Commissie voor Intellectuele samenwerking (de voorloper van de Unesco) en probeert de zetel van deze instelling naar Brussel te halen met het Wereldpaleis als middelpunt.
  • Opening van het Wereldpaleis

    De installatie van het Internationaal Museum in het Jubelpark, aangevat in 1914, had vertraging opgelopen omwille van de Eerste Wereldoorlog. In 1920 beslaan het Internationaal Museum en de diverse door Paul Otlet en Henri La Fontaine opgerichte instellingen een honderdtal zalen. Voortaan wordt het geheel aangeduid met de naam Wereldpaleis of nog Mundaneum. Ook nog in de jaren 1920 werken Paul Otlet en Henri La Fontaine aan hun Encyclopedia Universalis Mundaneum, een geïllustreerde encyclopedie bestaande uit platen op mobiele panelen.
  • Internationale Universiteit

    Samen met het Institut international de bibliographie organiseert het Wereldpaleis diverse evenementen zoals conferenties en congressen. Een ervan is de Internationale Universiteit als onderdeel van de Internationale Veertiendaagse.
  • Rubbersalon in het Wereldpaleis

    Een deel van de zalen van het Wereldpaleis in het Jubelpark moet ontruimd worden voor een rubbersalon. De steun van de regering voor het Wereldpaleis brokkelt af en zal uiteindelijk leiden tot de sluiting in 1934.
  • Oprichting van de vereniging van de Vrienden van het Wereldpaleis

    Vanuit de Unie der internationale Verenigingen wordt de vereniging van de Vrienden van het Wereldpaleis opgericht als een “wetenschappelijk, documentair en educatief centrum bestaande uit instituten en collecties” dat als doel heeft het werk van het Wereldpaleis verder te zetten. Na de dood van de stichters werden de activiteiten van het Mundaneum verdergezet door deze bescheiden vereniging.
  • IIB wordt Institut international de documentation

    De naamsverandering van Institut international de bibliographie naar Institut international de documentation wijst op de verbreding van de activiteiten naar de documentatie. Later, in 1937, zal het zich nogmaals omvormen tot Fédération internationale de documentation (FID). Deze heeft bestaan tot in 2002.
  • Publicatie van het Traité de documentation

    Paul Otlet publiceert zijn bekendste werk, het Traité de documentation. Het is de synthese van zijn ideeën in de domeinen van de bibliografie, de documentatie en de ordening van de kennis. Het is daarin dat hij het ondermeer heeft over nieuwe technieken om de kennis te verspreiden (systemen van videoconferentie en wat hij noemt “le livre téléphoté”...).
  • Sluiting van het Wereldpaleis

    De regering beveelt de sluiting van het Wereldpaleis. De collecties zijn niet meer toegankelijk maar de werkzaamheden worden verdergezet ten huize van Paul Otlet.
  • Verhuis van de collecties

    Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het Jubelpark bezet door de Duitsers. De collecties van het Mundaneum worden verhuisd naar het Leopoldpark, in het voormalig gebouw van het Institut voor Anatomie Raoul Warocqué.
  • Overlijden van Henri La Fontaine

    Henri La Fontaine sterft op 14 mei 1943.
  • Overlijden van Paul Otlet

    Na zijn dood zal een van zijn medewerkers, Georges Lorphèvre, de activiteiten van het Mundaneum verderzetten.
  • Verhuis van de collecties

    De collecties worden verplaatst van het Leopoldpark naar een gebouw aan de Leuvensesteenweg. In de jaren die volgen worden zij nog meermaals verhuisd ondermeer naar de Rogierlaan en het Rogierplein.
  • Eerste biografie van Paul Otlet

    Warden Boyd Rayward (University of Illinois) herontdekt de archieven van het Mundaneum en publiceert de eerste biografie van Paul Otlet onder de titel: "The Universe of Information : the Work of Paul Otlet for Documentation and International Organization".
  • Ontbinding van het OIB

    Het Office international de bibliographie wordt ontbonden bij Koninklijk Besluit. Het Répertoire bibliographique universel wordt als eigendom van de staat toevertrouwd aan de Nationale Bibliotheek.
  • Overdracht van de collecties aan de Franse Gemeenschap van België

    De Vrienden van het Wereldpaleis dragen het geheel van de collecties over aan de Franse Gemeenschap.
  • Aankomst in Bergen

    Op initiatief van Elio Di Rupo, toen minister van Onderwijs van de Franse Gemeenschap, worden de collecties overgebracht naar de rue de Nimy, in hartje Mons, in het voormalig grootwarenhuis “L'Indépendance”. De vzw “Mundaneum” wordt in het leven geroepen om dit patrimonium de beheren en te ontsluiten.
  • Opening van de museumruimte

    Centraal in dit Art Deco gebouw wordt een museumruimte ingericht met een scenografie van de hand van François Schuiten en Benoît Peeters.
  • Google en het Mundaneum kondigen hun samenwerking aan

    Google ziet in het werk van Paul Otlet een voorloper van zijn eigen activiteit en besluit het Mundaneum te steunen ten einde hulde te brengen aan de pioniers van het internet in Europa, Paul Otlet en Henri La Fontaine. Het bericht gaat de wereld rond.
  • Universeel Bibliografisch Repertorium (UBR) op ‘Memory of the World Register’ van Unesco

    Op 19 juni 2013 heeft het UBR een plaats gekregen in the Memory of the World Register van Unesco, een lijst met opmerkelijk erfgoed. Om het belang van documentair erfgoed in de schjinwerpers te zetten houdt UNESCO een Register van het geheugen van de Wereld bij. De 54 nieuwe inschrijvingen tonen de rijkdom en de diversiteit van wat er allemaal onder documentaire erfgoed begrepen is. Het Memory of the World programma is momenteel in volle ontwikkeling en sensibiliseert rond documentair erfgoed, archieven, digitaal en audiovisueel erfgoed en erfgoedbibliotheken.
  • Het Mundaneum wordt "Europees Erfgoedlabel"

    Europees Erfgoedlabel-sites zijn mijlpalen in de totstandkoming van hedendaags Europa. Het netwerk van personen en instellingen verbonden door Paul Otlet en Henri La Fontaine heeft bijgedragen aan de uitwisseling en de opening van nieuwe partnerschappen voor de interculturele dialoog op basis van nationale of regionale diversiteit. Het Mundaneum symboliseert dus cultuur in dienst van vrede in Europa.

Het Mundaneum gaat terug tot het einde van de 19e eeuw. Stichters waren twee Belgische juristen, Paul Otlet (1868-1944), geestelijke vader van de documentatie, en Henri La Fontaine (1854-1943), winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede. Zij hadden de ambitie om alle kennis van de wereld te verzamelen en te ordenen volgens de Universele Decimale Classificatie (UDC) die zij zelf op punt gesteld hadden.

Het Mundaneum lag aan de basis van diverse internationale instellingen gewijd aan kennis en saamhorigheid en evolueerde in de 20e eeuw tot een universeel documentatiecentrum. De collecties, duizenden boeken, dagbladen, documenten allerhande, affiches, glasplaten, postkaarten en bibliografische fiches, werden ondergebracht op diverse Brusselse locaties waaronder het Jubelpark.

Later kwam het idee van een grandioze Wereldstad (Cité Mondiale) waarvoor Le Corbusier plannen en maquettes ontwierp. Met deze Cité wilde men op wereldschaal alle grote instellingen van intellectuele arbeid samen brengen: bibliotheken, musea en universiteiten. Dit project is echter nooit tot stand gekomen. Het Mundaneum zelf, utopisch als het was, werd algauw achterhaald door de snelle technologische ontwikkelingen van zijn tijd.

De documentaire nalatenschap die thans bewaard wordt bevat het persoonlijk archief van de stichters, alsmede boeken, documenten allerhande, affiches, postkaarten en glasplaten. Andere belangrijke onderdelen zijn het Répertoire Bibliographique Universel, het Musée International de la Presse en archieffondsen met betrekking tot drie thema's: pacifisme, anarchisme en feminisme.

Het Mundaneum is thans gevestigd in Mons en beschikt sinds 1998 over een expositieruimte met een scenografie van de hand van François Schuiten en Benoît Peeters. In deze ruimte worden tussen heden en verleden tentoonstellingen en conferenties gehouden met betrekking tot dit uitzonderlijk patrimonium. Er wordt gewerkt aan een grote herdenking ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de Nobelprijs van Henri La Fontaine in 2013. In 2012 werd een samenwerking opgestart met Google die het Mundaneum als een van zijn voorlopers erkent, het “Google van papier” (Le Monde, 2009).